Gorąca, letnia pogoda i występujące upały stanowią poważne zagrożenie dla zdrowia, zwłaszcza dla dzieci, osób w podeszłym wieku oraz osób cierpiących na przewlekłe schorzenia. Upał to stan pogody, gdy temperatura powietrza przy powierzchni ziemi przekracza +30°C. W ciągu dnia, najwyższa temperatura występuje pomiędzy godziną 15:00 a 18:00, a nie jak się powszechnie sądzi w południe. Największe promieniowanie UV notowane jest w godzinach pomiędzy 12:00 a 13:00.
Wraz ze wzrostem temperatury powietrza wzrasta ryzyko odwodnienia oraz przegrzania organizmu. Starajmy się temu zapobiec stosując się do kilku wskazówek:
- Dzieci i osoby starsze nie powinny wychodzić z domu, a jeżeli to niezbędne pamiętać należy o nakryciu głowy, które zabezpiecza przed przegrzaniem, oraz o zastosowaniu kremu z filtrem, aby uchronić skórę przed poparzeniem;
- Chroń dziecko przed palącymi promieniami słońca. Nie pozwól, aby przebywało na dworze bez nakrycia głowy, gdyż może nabawić się udaru słonecznego. Skórę dziecka nasmaruj preparatem o wysokim współczynniku filtra. Skóra malca jest delikatniejsza niż osoby dorosłej. Niemowlęta do 6. miesiąca życia w ogóle nie powinny przebywać na słońcu. Ich skóra nie ma jeszcze mechanizmów obronnych przed promieniowaniem UV;
- Noś przewiewne, luźne ubrania. Najlepsze są z bawełny, lnu, etaminy, koniecznie w jasnych kolorach. Odbijają promienie słoneczne, więc jest w nich chłodniej. Unikaj rzeczy z włókien sztucznych, np. z bistoru albo lycry. Nie przepuszczają powietrza i będziesz się w nich jeszcze bardziej pocić;
- Unikaj forsownego wysiłku fizycznego w najgorętszych porach dnia. Nadmierny wysiłek może doprowadzić do odwodnienia, skurczów mięśni, przegrzania organizmu;
- Hamuj aktywność dziecka. W czasie zabawy nie czuje zmęczenia. Ale może nastąpić przegrzanie organizmu objawiające się m.in. skurczami mięśni. Gdyby tak się stało, posadź dziecko w chłodzie, daj mu pić, połóż zimny kompres na bolące mięśnie;
- Ogranicz opalanie, aby nie doprowadzić do przegrzania organizmu lub poparzenia skóry;
- Spożywaj zbilansowane, lekkostrawne posiłki. Jedz dużo warzyw i owoców. To one powinny królować teraz w twojej kuchni. Pocąc się, tracimy cenne składniki mineralne i wodę. Dlatego szczególnie poleca się arbuzy i melony. Ciężkostrawne kotlety schabowe lub tłuste sosy powinny zaczekać do jesieni;
- Codziennie wypijaj przynajmniej 2-3 l płynów. Przede wszystkim niegazowanej, wody oraz świeżo wyciskanych soków owocowych i warzywnych. Unikaj kawy, coca-coli i alkoholu, bo po nich więcej się pocisz a także napojów o dużej zawartości cukru;
- Klimatyzacja jest wynalazkiem bogów. Wiedzą o tym wszyscy, którym przyszło podróżować samochodem w upalne dni lub pracować w bardzo nasłonecznionych biurach. Radzimy jednak rozwagę we włączaniu klimatyzatora. Po pierwsze miej na uwadze, że różnica pomiędzy temperaturą pomieszczenia, a powietrza na zewnątrz nie może być większa niż 6 stopni. Jeśli więc na zewnątrz upał sięga 30 stopni, w twoim samochodzie lub biurze powinno być minimalnie 24 stopni. Po drugie na około pół godziny przed wyjściem na świeże powietrze wyłącz klimatyzację. Jeśli z chłodnego pomieszczenia od razu wyjdziesz na zewnątrz, gdzie panuje upał, choroba, przeziębienie lub angina murowane;
- Na plaży nie wchodź do wody bezpośrednio po opalaniu, najpierw należy opłukać ciało wodą do której wchodzimy, a następnie powoli możemy się zanurzyć;
- Podczas podróży samochodem rób częste przerwy w zacienionych miejscach, aby ograniczyć wpływ wysokiej temperatury na koncentrację;
- Obserwuj swój organizm podczas upałów. Jeśli pojawią się niepokojące objawy – potliwość, drżenia, zawroty głowy, złe samopoczucie zgłoś się do lekarza;
- Jeśli przyjmujesz większe ilości leków - osoby starsze - dokładnie monitoruj swoje samopoczucie. Chroń leki przed przegrzaniem;
- Unikaj napojów gazowanych, ponieważ pochodzący z nich dwutlenek węgla, poprzez drażnienie zakończeń nerwowych w ścianie żołądka, hamuje uczucie pragnienia;
- Ułatwiaj osobom starszym codzienne picie płynów poprzez zachęcanie do picia wody. Niech ulubione płyny będą w łatwo dostępnym miejscu, pod ręką i na widoku, umieszczone w małych butelkach, kubkach lub pojemniczkach;
- Zachęcaj osoby starsze do popijania leków wyłącznie wodą;
- Dokładnie obserwuj zachowanie osób starszych, aby jak najszybciej rozpoznać wczesne objawy odwodnienia. Znaki ostrzegawcze to zmęczenie, zawroty głowy, pragnienie, ciemny kolor moczu, bóle głowy, suchość w ustach/nosie, suchość skóry oraz skurcze mięśni;
- Pamiętaj, że pokarmy o dużej zawartości wody, takie jak świeże owoce, warzywa i niektóre produkty mleczne mogą wspomóc organizm w dostarczeniu zalecanej dziennej ilości wody. Dlatego należy zachęcać osoby starsze do urozmaicania własnej diety;
Zagrożenia dla organizmu w czasie upałów
Niebezpieczeństwem w upalne dni może być udar cieplny. Spotkamy się z nim wtedy, gdy organizm ma utrudnione lub uniemożliwione oddawanie nadmiaru ciepła. Najbardziej narażone są małe dzieci, które nie rozwinęły w pełni mechanizmu termoregulacji oraz osoby starsze w szczególności te z dolegliwościami układu krążenia, samotni, i z różnych powodów niemogący sami zadbać o siebie, a także będący pod działaniem leków wpływających na zdolność do pocenia się (antycholinergicznych, neuroleptyków, antyhistaminowych), leków moczopędnych, beta-blokerów i pacjenci z chorobami skóry. Ta właśnie grupa to najczęstsze ofiary udaru cieplnego. Udar cieplny jest ostatnim ogniwem reakcji organizmu na przegrzanie, które występuje, jeśli ustrój nie jest w stanie odprowadzić nagromadzonego nadmiaru ciepła.
Objawy udaru cieplnego:
- Zmiany nastroju,
- Wysoka temperatura, bóle i zawroty głowy, nudności, wymioty,
- Zaburzenia widzenia,
- Szybkie bucie serca,
- Przyspieszony oddech,
- Utrata przytomności,
Pierwsza pomoc:
- Postępowanie przedszpitalne to wezwanie Zespołu Ratownictwa Medycznego (999 lub 112),
- Przeniesienie chorego do chłodnego, zacienionego miejsca i ewentualne zdjęcie części ubrania,
- Rozpoczęcie chłodzenia osoby, poprzez skrapianie jego ciała wodą oraz wprowadzenie w ruch powietrza wokół chorego (wachlowanie),
- Należy utrzymywać drożność dróg oddechowych,
- Udar cieplny jest stanem zagrożenia życia
Oparzenia słoneczne powstają na skutek ekspozycji skóry na słońce, skóra staje się czerwona, wrażliwa. Najbardziej narażone na oparzenia słoneczne są osoby o jasnej karnacji. Pierwsze objawy oparzeń słonecznych widoczne są już po kilku godzinach od ekspozycji, ale ich największe nasilenie występuje dopiero po 24, a nawet 72 godzinach. Ich skutki będą odczuwalne przede wszystkim na skórze w postaci:
- zaczerwienienia,
- swędzenia
- pieczenia
- pęcherzy lub wysypki
Ale to nie jedyne objawy oparzenia słonecznego. Często oparzeniom towarzyszą też:
- gorączka,
- dreszcze,
- ogólne osłabienie,
- zawroty głowy
Objawy oparzeń i skutki ich odczuwania zależą w głównej mierze od stopnia uszkodzenia skóry.
Odwodnienie organizmu to bardzo poważny stan, gdy poziom wody w organizmie spada do niebezpiecznego poziomu, zaburzając prawidłowe funkcjonowanie organizmu. Długotrwałe odwodnienie może zagrażać zdrowiu, a nawet życiu. Szczególnie niebezpieczne jest dla niemowląt, małych dzieci oraz osób starszych. Dochodzi do niego wtedy, gdy organizm traci więcej wody i elektrolitów niż pobiera. Odwodnienie organizmu to stan zagrażający zdrowiu i życiu człowieka. Pierwszą oznaką odwodnienia jest pragnienie.
Według zaleceń Europejskiej Agencji ds. Bezpieczeństwa i Żywności - dzieci w wieku 14-19 lat i dorośli powinni spożywać dziennie ok. 30 ml płynów na każdy kilogram ciała. Jednak zapotrzebowanie wzrasta wraz ze wzrostem temperatury. Latem, szczególnie w czasie upałów, zaleca się zwiększenie ilości spożywanych płynów – o 250 ml na każdy stopień powyżej 37 st. C. W upalne dni należy także uzupełniać nie tylko samą wodę, ale także sole minerałów (głównie sód i potas).
Jakie są objawy odwodnienia?
- Pragnienie to pierwszy sygnał, jaki organizm wysyła, gdy potrzebuje wody. Nawet niewielki jej brak może powodować nieprzyjemne konsekwencje. UWAGA! Pragnienie z wiekiem zanika, dlatego osoby starsze powinny regularnie pić wodę, nawet gdy nie odczuwają go.
- Zmiany w kolorze lub ilości oddawanego moczu. Kolor moczu powinien być delikatnie żółty. Jeśli jest ciemnożółty lub pomarańczowy – pijemy za mało. Z kolei jeśli jest jasny – pijemy za dużo. Warto jednak pamiętać, że niektóre pokarmy i lekarstwa mogą wpływać na kolor i ilość moczu. Jeśli mocz trwale zmienia swoją barwę, należy skonsultować się z lekarzem, ponieważ nie zawsze sprawcą będzie odwodnienie organizmu czy jego przepojenie.
- Zmęczenie lub senność. Utrata płynów rzędu 1-3 proc. masy ciała, (co uważane jest za łagodne odwodnienie) może powodować uczucie zmęczenia i senności podczas wykonywania codziennych czynności.
- Bóle głowy.
- Zmiany elastyczności skóry. Odwodnienie może powodować zmiany w wyglądzie i fakturze skóry. Zdrowa i dobrze nawilżona skóra będzie napięta i elastyczna.
- Rozdrażnienie - odwodnienie może mieć znaczący wpływ na funkcje mózgu. Nawet niewielkie odwodnienie może powodować podrażnienie i zaburzenia czynności mózgu.
Wyposażeni w wiedzę jak przetrwać upał, możemy stawić czoła pięknej (aczkolwiek odrobinę męczącej) pogodzie. Przestrzegajmy zaleceń, dbajmy o osoby starsze i dzieci.
ŹRÓDŁO:
www.gis.gov.pl